Z HISTORII KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO W MIASTECZKU ŚLĄSKIM.

Z HISTORII   KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO

W MIASTECZKU ŚLĄSKIM.

Unikalne zdjęcie Miasteczka Śl. wylot ulicy Rubinowej - początek XXw.

27 września 1898 roku w obecności dwóch komisarzy rządowych: radcy budowlanego p. Borggreve oraz asesora regencyjnego dr Franka i Zarządu Kościelnego podjęto uchwałę w sprawie poszerzenia tutejszego kościoła. Projekt ten jednak nie został zaakceptowany.

29 września 1898 roku w piśmie oddziału do spraw kościelnych i szkolnych Królewskiej Regencji w Opolu nakazano rozważyć miejsce, na którym można wznieść nowy kościół.

6 czerwca 1899 roku przedstawiciele gminy kościelnej zrzekli się podniesienia kościoła w Miasteczku Śląskim do rangi parafialnego w związku z pismem król. Landrata (starosty) zawierającym pismo królewskiej regencji, że w wypadku podniesienia kościoła do rangi Parafii patronat poniesie tylko 1/3 kosztów budowy nowego kościoła, gdyby zaś zaczekano z decyzją do momentu wykończenia budowy patronat pokryje 2/3 kosztów, gmina zaś tylko 1/3.

25 kwietnia 1900 roku odbyła się narada w sprawie budowy kościoła, w której uczestniczyło dwóch komisarzy Królewskiej regencji w Opolu, radca regencji i radca budowlany Konig oraz asesor regencji dr von Conta, królewski landrat (starosta) von Schwerin, powiatowy inspektor budowlany Hudemann, burmistrz Seidel oraz  katolicki Zarząd Kościelny. Na naradzie postanowiono całkowicie zarzucić projekt rozbudowy kościoła, zachować stary, zabytkowy, drewniany kościół i przystąpić do budowy nowego – murowanego.

Podano dwa miejsca jego lokalizacji:

1)   plac, na którym znajduje się stara szkoła organistówka, którą należałoby  rozebrać i dokupić parcelę z sąsiedniego gruntu Franciszka Siwego

2)    plac obok nowego klasztoru, wówczas należałoby nabyć 52 ary od Huty Donnersmarcka.

16 czerwca 1900 roku tutejszy magistrat odstąpił swe prawo do użytkowania starej szkoły oraz jej dalszego istnienia na rzecz gminy kościelnej.

Królewska regencja powiadomiła Zarząd Kościelny, że minister „spraw duchownych, szkolnych i medycynalnych” edyktem z dnia 6 września 1900 roku (G.II 6362) rozstrzygnął, żeby wznieść nowy budynek kościelny przy zachowaniu starego, drewnianego kościoła. Jednocześnie powiadomiono, że powiatowy budowniczy na zlecenie ministra opracowuje wstępny projekt razem z kosztorysem na 800 miejsc, w tym 200 miejsc siedzących, a także, że jako plac pod budowę przeznaczony został grunt na zachód od starego kościoła, oraz, że do tego gruntu należy dokupić część od Franciszka Siwego. Jednocześnie Regencja zapewniła, że poczyni starania, aby uzyskać zapomogę na koszty budowy z funduszu wolnych kuksów.

8 grudnia 1900 roku Zarząd Kościelny uchwala zakupić za 600 marek parcelę wielkości 3 arów 95m z sąsiedniego gruntu Franciszka Siwego oraz  dalszą parcelę wielkości 2 arów 95m – darowiznę Ludwika i Zofii Kaczmarczyków.

22 lipca 1901 roku Zarząd Kościelny otrzymał z Królewskiej Regencji mapę, zawierającą 5 załączników z projektami do budowy nowego kościoła, razem z kosztorysem opiewającym na sumę 91 200 marek, „łącznie z kosztami ręcznych i zaprzężonych prac (10 800 mk), jak również kosztami za kierownictwo budowy (2 240 mk)

3 lutego 1902 roku podjęto uchwałę Katolickiego Zarządu Kościelnego  dotyczące zaciągnięcia zaliczki w wysokości 20 000 – 25 000 marek z prowincjonalnej Kasy Pomocniczej na budowę nowego kościoła, w marcu 1902 roku otrzymano zapomogę w wysokości 1 870 marek z Funduszu Wolnych Kuksów.

17 listopada 1902 roku lokalię przejął budowniczy nowego kościoła, ksiądz Benon Drzezga. Urodził się 16 czerwca 1871 roku w Chebziu, wyświęcony 16 czerwca 1871 roku był wikarym w Rachowicach a następnie w Fyrlądzie pod Nysą.

Budowniczy kościoła w Miasteczku Śląskim - ksiądz Benon Drzezga.

W grudniu 1903 roku zmarł proboszcz Anderka w Pilchowicach, w spadku po nim otrzymano 300 marek na budowę kościoła w Miasteczku.

W marcu 1904 roku Zarząd Kościelny zwrócił się pilnym pismem do Królewskiej regencji w Opolu o przyspieszenie budowy nowego kościoła. Regencja pismem z dnia 14 kwietnia odpowiedziała, że właśnie kończy się szczegółowe rysunki i że na wiosnę 1905 roku na pewno rozpocznie się budowa.

7 grudnia 1904 nadeszły długo oczekiwane szczegółowe kosztorysy i rysunki budowy kościoła. Zatwierdzono je na posiedzeniu w dniu 14 grudnia, a trzy dni później nadeszła również zgoda władz kościelnych.  Materiały te odesłano natychmiast do Ministerstwa.

W grudniu 1904 roku Norbert Muszalik -  inwalida z Radzionkowa testamentalnie podarował 307 marek na budowę nowego kościoła.

W styczniu 1905 roku ksiądz Drzezga umieszcza w różnych niemieckich i polskich gazetach opis nowego kościoła wg planu objaśniającego z prośbą o nadesłanie jałmużny oraz o podanie szczegółów z życia ks. Christopha, żeby napisać krótką biografię tego kapłana. Malarz Mayer na podstawie rysunków sporządził fotografię nowego Kościoła od strony frontowej i wschodniej, z tego zdjęcia zamówiono widokówki (3 000 sztuk).

3 września 1905 Parafia uroczyście obchodziła poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowego kościoła. Brało w niej udział 8 księży z okolicy, ks. Dr Siwiec pochodzący z Miasteczka przybył na nią z Raciborza,

ks. prof. Stefan Siwiec

 ponadto obecni byli przedstawiciele urzędów miejscowych i z Tarnowskich Gór. Aktu poświęcenia dokonał ksiądz Dziekan Konieczko z Radzionkowa, przed złożeniem dokumentów erekcyjnych w urnie treść ich została przekazana zebranym przez ks. prob. Marta z Nakła. 

25 listopada 1906 roku Zarząd Kościelny zgodził się na zakup nowych organów firmy gliwickiej, a 16 listopada 1907 roku polecono p. Piełce zakup zegara kościelnego.

16 lutego 1908 roku za cenę 500 marek zakupiono do nowego kościoła wielki świecznik-pająk.

Pierwotny wygląd wnętrza kościoła w Miasteczku Śląskim - ok. 1908r.

5 listopada 1908 roku odbyła się długo oczekiwana uroczystość poświęcenia nowego Kościoła.  Z ramienia rządu udział wziął starosta powiatu tarnogórskiego Graf von Limburg-Stirum w towarzystwie assesora  rządowego von Brokhusen. Sumę celebrował ksiądz proboszcz Orliński z Żyglina.  Poświęcenia nowego Kościoła dokonał ksiądz Dziekan Konieczko z Radzionkowa. Tego dnia w Miasteczku panowała wyjątkowo piękna pogoda.  Od dnia poświęcenia datują się nabożeństwa z niemieckim śpiewem i kazaniem odprawiane raz na cztery tygodnie.

12 września 1909 roku z ramienia Zarządu Kościelnego utworzyła się komisja, która miała się zająć zakupem drogi krzyżowej do nowego kościoła.

20 września 1909 roku zaczęto wprowadzać na miejscowe probostwo urządzenia i przewody dla światła gazowego.

19 grudnia 1910 roku osobno do tego powołana Komisja z ks. Lokalistą Benonem Drzezgą na czele załatwiła przydział miejsc

w ławkach w nowym Kościele.

20 października 1912 roku zostało odprawione nabożeństwo dziękczynne za dobre żniwa, a w godzinach popołudniowych O. Franciszkanin poświęcił Drogi Krzyżowe oryginalnej snycerskiej roboty wykonane przez rzeźbiarza Ondrusch’a, Górnoślązaka z Głubczyc, który studiował w Monachium. 19 stycznia 1913 roku (wg notatki ks. Lokalisty Benona Drzezgi)

„Według rozporządzenia najprzewielebniejszego ks. Kardynała mam ogłosić, co następuje:

Ks. Kardynał zamyśla lokalię Miasteczko odłączyć od probostwa w Żyglinie i wynieść do godności probostwa. Kto ma co przeciw temu, musi swoje przyczyny albo pisemnie albo ustnie podać na probostwie tutejszym, u mnie aż do poniedziałku 20 stycznia. Później protesty już nie mogą być uznane.- Dlatego Radlok nie ma być połączony z Miasteczkiem.

29 czerwca 1913 roku odbyły się uroczyste prymicje pochodzącego z Miasteczka księdza Teodora Przybyłka. Pracował w Krakowie, a następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie był wykładowcą.

Uroczystość prymicji ks. T. Przybyłka.

W październiku 1914 roku nowym proboszczem został ksiądz Maksymilian Sauer.

2 sierpnia 1915 roku swoją pierwszą mszę odprawił pochodzący z Miasteczka  ksiądz Konstanty Piełka.

7 października 1915 roku parafia została zwizytowana przez kardynała dr Bertrama, następnego dnia udzielił  sakramentu bierzmowania.

Wizytacja kardynała dr Bertrama - 7.10.1915r. - ciekawostką jest sztandar z wizerunkiem św. Barbary (na pierwszym planie) należący do górników zatopionej w 1917r. kopalni w Pasiekach.

Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że w dniu 1 listopada 1915 roku mieszkańcy Miasteczka nie „oświecali jak zwyczajnie w inne lata grobów na cmentarzu. Władza duchowna tak ten krok uzasadniała: Tyle rodzin straciło swych najbliższych, a nie wiedzą może nawet gdzie ich groby spoczywają. Widok grobów oświeconych musiałby w ich sercach większą boleść wywołać. Delikatność uczucia wzbrania nam przez oświetlenie grobów powiększać ich smutek” . W tym dniu cmentarz został zamknięty o godzinie 18,00.

W październiku 1916 roku ksiądz Sauer założył Tow. Kat. Młodzieńców – co ciekawe – polskie i niemieckie, a w grudniu  tego samego roku kongregację Maryjną Dziewcząt.

Sodalicja Mariańska z ks. Wilhelmem

16 września 1917 roku uroczyście poświęcono obraz Matki Boskiej Siedmiu Boleści, po mszy nastąpiła uroczysta procesja zakończona błogosławieństwem.

Historia Europy również miała wpływ na dzieje Miasteczka . W sierpniu 1918 roku z kościoła miano zabrać na cele wojenne dzwony, piszczałki organowe i gromochron, jednak dzięki postawie ks. Sauera, który sprytnie zaczął odwlekać sprawę aż do zakończenia wojny, do rabunku nie doszło.

13 grudnia 1918 roku w Parafii w Miasteczku został zwołany wiec pod hasłem „O pokój i porządek”.

W zapiskach parafialnych zachowały się także wzmianki o rozstrzelaniu w związku z wybuchem I Powstania pięciu powstańców  przy byłym budynku poczty, o wynikach Plebiscytu w Miasteczku (niewielką większością głosów zwyciężyli Polacy).

30 stycznia 1923 roku z Parafii w Miasteczku odszedł ksiądz proboszcz Sauer, a na jego miejsce administratorem Parafii powołany został ks. Paweł Doleżych.

Jednak już 16 stycznia 1924 roku nowym proboszczem mianowano ks. Franciszka Wilhelma.

Był on świetnym animatorem życia religijnego i kulturalnego w Miasteczku.
Mieszkańcy Miasteczka pielgrzymowali do Częstochowy wraz z miejscowa orkiestrą dętą

Pielgrzymka do Częstochowy w latach dwudziestych.

W kwietniu 1925 roku założył  Ligę Katolicką, został również wybrany jej Prezesem.

W 1925r. ks. proboszcz Wilhelm powiększył cmentarz i ogrodził go murem z cegieł.

27 grudnia 1925 roku w kościele odbyła się uroczystość poświęcenia figury św. Franciszka z Asyżu.

Na skutek 2 silnych wichur uszkodzony został dach nowego kościoła, konieczna była jego naprawa (za cenę 1 013 złotych).

22 czerwca dekretem biskupa Augusta Hlonda przyłączono Kolonię Radlok do Parafii Miasteczko.

24 lipca 1927 roku poświęcono nowy krzyż ustawiony przy ul. Tarnogórskiej.

9 maja 1928 roku parafię wizytował ks. Biskup dr Arkadiusz Lisiecki, przez dwa dni udzielał sakramentu bierzmowania, do którego przystąpiło aż 625 osób.

Ks. Proboszcz Wilhelm zapisywał również wiele ciekawych wiadomości, np. to, iż w styczniu 1929r. zima była bardzo surowa, mrozy dochodziły do przeszło 40 st. C.

16 marca 1930 roku w Parafii zorganizowano zebranie protestacyjne przeciwko prześladowaniu katolików w „Sowietach”, uchwalono jednomyślną rezolucję. 29 marca 1932 roku w Parafii odbyły się prymicje ks. Franciszka Koniecznego, pochodzącego z Miasteczka.

Jubileusz kapłaństwa księdza F. Koniecznego

26 kwietnia 1933 roku w parafii uroczyście obchodzono 50 rocznicę założenia domu sióstr służebniczek, sprowadzonych do Miasteczka przez ks. Th. Christopha.

9 lipca 1933 roku złoty jubileusz kapłaństwa obchodził w naszej parafii ks. Kanonik Konstantyn Bibiella, przebywający w Konstancji w Rumunii.

Ksiądz kanonik Konstantyn Bibiella

Ksiądz kanonik Konstanty Bibiella ur. się w 1859r. w Miasteczku,  ukończył gimnazjum w Bytomiu, do stanu kapłańskiego przygotowywał się w Rumunii , wyświęcony został w 1883r. Jako proboszcz na przedmieściach Bukaresztu był jednocześnie profesorem teologii moralnej przy Seminarium Arcybiskupim. Przenoszony kilka razy na inne parafie, ostatecznie osiadł w Konstancy, skąd obsługiwał inne trzy gminy, w których wybudował kościoły. Poliglota, władał językiem francuskim, włoskim, tureckim, rumuńskim i bułgarskim. W 1933r. przyjechał do Miasteczka, aby uroczyście obchodzić jubileusz 50-lecia kapłaństwa (fot. poniżej). Zmarł w Konstancy w 1934r.

Jubileusz 50-lecia kapłaństwa ks. K. Bibielli

W dniach od 29 października do 5 listopada 1933 roku w Miasteczku odbywały się misje prowadzone przez OO.Franciszkanów z Panewnik.

Parafia była i jest organizatorem pieszych pielgrzymek, w zapiskach parafialnych jest notatka, iż 14 września 1934 roku po raz 50-ty poszła piesza pielgrzymka na Górę św. Anny, prowadził ją Piotr Paruzel. (w tym samym roku parafianie dwa razy udali się pieszo do Częstochowy).

Poświęcenie sztandaru Serca Jezusowego 1935r. na fot. od lewej: Mańka, Robert Knapik, Kot.

Miasteczko Śl. - procesja - poświęcenie sztandaru Serca Jezusowego 1935r.

W grudniu 1935 roku J. Stasz z Tarnowskich Gór za kwotę 1 221 złotych dokonał elektryfikacji kościoła i probostwa.

11 października 1936 roku w Kościele uroczyście obchodzono poświęcenie chorągwi Kongregacji Mariańskiej.

24 listopada 1936 otrzymano dyplom z Rzymu, mocą którego każdorazowy proboszcz w Miasteczku jest jednocześnie dyrektorem bractwa 7 Boleści Matki Boskiej na cały czas istnienia nowego kościoła.

29 marca 1937 roku założono katolickie Stowarzyszenie Kobiet – oddział Miasteczko, do którego wstąpiło 120 Pań.

14 czerwca 1938 roku Ks. Benon Drzezga odprawił w Miasteczku jubileusz 40 - lecia kapłaństwa. Przy Mszy św. Asystowali ks. prob. Wyciślik i ks. prob. Wilhelm.

Jubileusz 40-lecia kapłaństwa ks. Benona Drzezgi

Miasteczko Śląskie - procesja w święto Bożego Ciała 1938r..

19 czerwca 1938 roku poświęcono sztandar Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, 

Procesja 1938r.

W procesjach obowiązkowo starsze mieszkanki Miasteczka Śl. uczestniczyły w odświętnych strojach śląskich.

Miasteczko Śl. -procesja, uroczystość poświęcenia obrazu św. Katarzyny

Miasteczko Śl. - procesja w latach trzydziestych XXw.

17 sierpnia 1938 powstało w Miasteczku Towarzystwo Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo.

Po wybuchu II wojny światowej zaprzestano pisać kronikę kościelną, uzupełniona ona została w 1946 roku przez nowego proboszcza, ks. Ryszarda Brodę w oparciu o informacje uzyskane od przedstawicieli gminy kościelnej i najstarszych mieszkańców.

I tak dowiadujemy się z niej, że już w listopadzie 1939 musiano oddać wszystkie sztandary narodowo-półkościelne i czysto-kościelne.  Oddano więc:

·       Sztandar Sokoła

·       Szt. Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej

·       Szt. Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży  Żeńskiej

·       Szt.Cechu Rzemieślników pod nazwą Kolsinga

·       Szt. Towarzystwa Polek

·       Chorągwie Matki Boskiej Częstochowskiej

·       Chorągwie Matki Boskiej Różańcowej

·       Chorągwie św. Barbary

Udało się uratować:

·       Chorągiew Kongregacji Maryjnej

·       Sztandar Tow. Śpiewu „Sienkiewicz”

W 1941roku zabrano 2 największe dzwony, 2 wielkie świeczniki, 6 stojaków-świeczników do katafalku i rynnę miedzianą.

Po Wielkanocy 1940 roku zabroniono odprawiać nabożeństwa w polskim języku i zamalowano napisy na drodze krzyżowej.
c.d.n.

Irena Lukosz-Kowalska

W opracowaniu wykorzystano tekst  Kroniki Parafialnej w oprac. L. Musioła