Tradycje hutnicze w Gminie Miasteczko Śląskie.

Tradycje hutnicze w Gminie Miasteczko Śląskie.

Tradycje hutnictwa na terenie obecnej Gminy Miasteczko Śląskie są ściśle związane z rozwijającym się tutaj od średniowiecza (a może wcześniej) górnictwem rud żelaza. Aby uzyskać niezbędne do produkcji narzędzi i broni żelazo, w pobliżu miejsc wydobycia rud darniowych budowano dymarki i kuźnice. Jedną z najstarszych była kuźnica nad Brynicą, tzw. żyglińska, na miejscu której rozwinęła się później osada o nazwie Brynica. 

Stara kuźnica w Brynicy

Kuźnica ta jest dość dobrze poświadczona w źródłach,  akta miasta Tarnowskie Góry z 1598r. wymieniają „Bieńka z Brynicy, Kuźnika, rodem z Jendryskowej Kuźni oraz Wojciecha, kowala z Brzinice. Zapisana jest również informacja dotycząca gruntu,   który od starodawna przysługuje do kuźnicy. Wszystkie te informacje pozwalają sądzić, że kuźnica nad Brynicą ma wczesny  rodowód.  Akta w 1602r.  informują, że przez rok kuźnicą władał niejaki Jan Schilling, w 1703r. inspektorem kuźnicy był Jan Benaczkowski, a w 1693r. dzierżawił ją szlachcic Jerzy Dąbrowski. Wg. L. Musioła  w 1768r. zbudowano z Brynicy wielki piec, był on kilkakrotnie ulepszany i miał dużą wydajność.  Piec w hucie w Brynicy był opalany drewnem.

 

 

Rozebrano go w 1930r.  Jan Nowak w Kronice Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry, wydanej w 1927r. pisze: „Dziś jeszcze tu widać zwaliska dawniejszej  huty” . Pierwsi mistrzowie byli właścicielami kuźnicy oraz przyległych gruntów i lasów – zarówno mistrz jak i kowale mieli w bezpiecznej odległości od kuźnicy domy mieszkalne  i role.  

Jeden ze starych, nieistniejących domów w Brynicy pracownika związanego z kuźnicą.

 Kuźnica została przejęta przez Donnersmarcków  świerklanieckich i dworek mistrza otrzymał status folwarku dominialnego. 

Dawny dom mistrza hutniczego w Brynicy.

Irena Lukosz-Kowalska

Literatura:

Leon Musioł „Z dziejów gmin Żyglin i Żyglinek oraz gmin i przysiółków w obrębie parafii żyglińskich”

 Jan Nowak „Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry”