Ciekawostki z Tarnowskich Gór i nie tylko...: Stary zamek w Świerklańcu

Stary zamek w Świerklańcu

Świerklaniec jest niezwykłym miejscem na mapie Śląska. Do dzisiaj zachwyca pięknym parkiem, rzeźbami, pałacem Kawalera i pochłoniętymi przez przyrodę pozostałościami starego zamku.

Stary zamek w Świerklańcu w pełnej okazałości.

Pierwotny, drewniany zamek w Świerklańcu, z początku XI w. był prawdopodobnie siedzibą starosty Bolesława Chrobrego. W 1179r. został nadany przez Kazimierza Sprawiedliwego Mieszkowi, księciu raciborskiemu. Od 1337r. był we władaniu Piastów Cieszyńskich. W 1498r. został nabyty przez Jana, księcia Opolskiego. W 1526r. aktem lennym przeszedł na Jerzego Hohenzollerna. W 1618r. został własnością cesarza Ferdynanda II. W 1626r. sprzedany Łazarzowi II Henckel von Donnersmarck, w rękach tej rodziny pozostał aż do 1945r. W 1961r. wysadzony w powietrze przez lokalne władze, wbrew zaleceniom konserwatora. Prawda, że imponująca historia. Oczywiście zamek ulegał wielu zmianom na przestrzeni dziejów, pierwotny drewniany, po nim gotycki z murem obwodowym na planie elipsy, przebudowany w początkach XVIII wieku, założono wtedy prostokątny dziedziniec z filarowymi arkadami, dobudowano parterowe skrzydła boczne od północy i południa. Zgodnie z panującą modą został gruntownie przebudowany na początku XIXw. (w stylu neogotyckim). Średniowieczny zamek miał charakter obronny, zbudowany był na planie owalu.

Spalony i splądrowany w 1945 roku, dobrze zachowane ruiny zostały wysadzone w powietrze w 1961 roku, pomimo uznania zamku za cenne dziedzictwo kulturowe i zalecenia Ministra Kultury dot. jego odbudowy. (hist. wg. Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce t.VI, zeszyt 12).

Gdyby zamek nie został zniszczony, byłby jednym z najcenniejszych zabytków ziemi tarnogórskiej, świadczącym o jej niezwykle ciekawych i burzliwych dziejach. Pozostało po nim wspomnienie, bardzo ciekawa książka Heinza von Hagena pt. „Biała Pani na Świerklańcu”, nawiązująca do jego historii i legend o zjawie Ludwiki, której pojawienie się zawsze wróżyło jakieś tragiczne wydarzenia, trochę starych zdjęć i pocztówek. Na miejscu zamku, którego zarysy dostrzec można na zdjęciach satelitarnych, wciąż widać fragmenty murów, pozostała fosa, mostek, postumenty, na których kiedyś „czuwały” piękne lwy (być może autorstwa Kalidego), romantyczny most kamienny. Jest to miejsce niesamowite, skłaniające do wielu refleksji i przemyśleń.

Zapraszam do zobaczenia zaledwie kilku z moich zdjęć, dokumentujących pozostałości po świerklanieckim zamku.

Kamienny mostek prowadzący na zamek przez fosę.

Postument, na którym "czuwał" lew - prawdopodobnie autorstwa Kalidego

Proszę zwrócić uwagę na pozostałe po lwach postumenty, są trochę inne od tych na archiwalnych zdjęciach, przede wszystkim niższe. Intryguje mnie pytanie, czy zatem są to postumenty spod lwów czuwających (lwy odcięto wraz z częścią postumentu) lub inne, kiedyś natknęłam się na informację, że w Świerklańcu były 4 lwy - może zatem są to inne podstawy?. Jeśli ktoś ma jakieś informacje bądź sugestie na ten temat, zapraszam do dyskusji. Pod lwem ze Świerklańca zamieszczam również zbitkę 4 zdjęć lwów czuwających Kalidego (zdjęcia z Gliwic). Obecnie lwa analogicznego ze świerklanieckim pozna podziwiać przed willą Karo w Gliwicach.